Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

matronae N F

  • 1 Matronae

    Matrae, ārum, f. ( dat. plur. MATRABVS, for Matris, Inscr. Grut. 29, 1), or Matres, more freq. Matronae, the protecting goddesses of a country, city, or place:

    MATRIS AVGVSTIS D. D.,

    Inscr. Grut. 90, 1; so ib. 2 sq.

    Lewis & Short latin dictionary > Matronae

  • 2 Matrona

    1.
    mātrōna, ae, f. [id.], a married woman, wife, matron (whether she was in manu or not; consequently more general in its application than mater familias, which always denoted one who was in manu).
    I.
    In gen.: matronam dictam esse proprie, quae in matrimonium cum viro convenisset, quoad in eo matrimonio maneret, etiamsi liberi nondum nati forent: dictamque esse ita a matris nomine non adepto jam sed cum spe et omine mox adipiscendi: unde ipsum quoque matrimonium dicitur;

    matrem autem familias appellatam esse eam solam, quae in mariti manu mancipioque, aut in ejus, in cujus maritus, manu mancipicque esset: quoniam non in matrimonium tantum, sed in familiam quoque mariti, et in sui heredis locum venisset,

    Gell. 18, 6, 8 and 9:

    convocatis plebeis matronis,

    Liv. 10, 23, 6.—Only rarely of a married woman, woman in general:

    ut matronarum hic facta pernovit probe,

    Plaut. Aul. 3, 5, 30:

    quae (dea) quia partus matronarum tueatur,

    Cic. N. D. 3, 18, 47; cf.: et fetus matrona dabit, * Tib. 2, 5, 91:

    cum prole matronisque nostris,

    Hor. C. 4, 15, 27:

    tyranni,

    id. ib. 3, 2, 7: matronae muros complent, Enn. ap. Serv ad Verg. G. 1, 18 (Ann. v 376 Vahl.): tum muros variā cinxere coronā Matronae, * Verg. A. 11, 476: matronae tacitae spectent, tacitae rideant Plaut. Poen. prol. 32 [p. 1120] Suet. Ner. 27:

    matronas prostratae pudicitiae,

    id. Tib. 35:

    dilectae adulter matronae,

    Juv. 10, 319.—
    II.
    Esp.
    A.
    The word very early acquired the accessory idea of (moral or social) dignity, rank. Matronae is thus used even by Ennius of women of quality, ladies: matronae opulentae, optimates, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6 (Trag. v. 294 Vahl.); cf.

    , in like manner, in Plautus: ubi istas videas summo genere natas Summates matronas,

    Plaut. Cist. 1, 1, 26;

    so Cicero applies to the noble women carried off from the Sabines the term matronae,

    Cic. Rep. 2, 7, 13:

    matrona laris,

    the lady of the house, Juv. 3, 110.—
    B.
    With the accessory idea of estimable, virtuous, chaste, etc.: nominis matronae sanctitudinem, Afran. ap. Non. 174, 9:

    eam hic ornatam adducas ad matronarum modum,

    Plaut. Mil. 3, 1, 196 Brix ad loc.; cf.:

    matronarum sanctitas,

    Cic. Cael. 13, 32:

    VETERIS SANCTITATIS MATRONA,

    Inscr. Orell. 2739. So opp. meretrix, Plaut. Cist. 1, 1, 80; cf. id. Most. 1, 3, 33; id. Cas. 3, 3, 22:

    ut matrona meretrici dispar erit atque Discolor,

    Hor. Ep. 1, 18, 3; Plaut. Stich. 1, 2, 48:

    matronae praeter faciem nil cernere possis, etc.,

    Hor. S. 1, 2, 94:

    capitis matrona pudici,

    Juv. 6, 49.—
    C.
    Hence, an appellation of Juno:

    hinc matrona Juno (stetit),

    Hor. C. 3, 4, 59:

    MATRONIS IVNONIBVS,

    Inscr. Orell. 2085;

    and of other protecting goddesses of places,

    ib. 2081 sq. (But not of vestals; v. Drak. ad Liv. 29, 14, 12.)
    2.
    Matrŏna, ae, m. (f., Aus. Mos. 462; Sid. Pan. 812), a river in Gaul, now the Marne, Caes. B. G. 1, 1, 2; Amm. 15, 11, 3; Aus. Mos. 462; Sid. Carm. 5, 208.

    Lewis & Short latin dictionary > Matrona

  • 3 matrona

    1.
    mātrōna, ae, f. [id.], a married woman, wife, matron (whether she was in manu or not; consequently more general in its application than mater familias, which always denoted one who was in manu).
    I.
    In gen.: matronam dictam esse proprie, quae in matrimonium cum viro convenisset, quoad in eo matrimonio maneret, etiamsi liberi nondum nati forent: dictamque esse ita a matris nomine non adepto jam sed cum spe et omine mox adipiscendi: unde ipsum quoque matrimonium dicitur;

    matrem autem familias appellatam esse eam solam, quae in mariti manu mancipioque, aut in ejus, in cujus maritus, manu mancipicque esset: quoniam non in matrimonium tantum, sed in familiam quoque mariti, et in sui heredis locum venisset,

    Gell. 18, 6, 8 and 9:

    convocatis plebeis matronis,

    Liv. 10, 23, 6.—Only rarely of a married woman, woman in general:

    ut matronarum hic facta pernovit probe,

    Plaut. Aul. 3, 5, 30:

    quae (dea) quia partus matronarum tueatur,

    Cic. N. D. 3, 18, 47; cf.: et fetus matrona dabit, * Tib. 2, 5, 91:

    cum prole matronisque nostris,

    Hor. C. 4, 15, 27:

    tyranni,

    id. ib. 3, 2, 7: matronae muros complent, Enn. ap. Serv ad Verg. G. 1, 18 (Ann. v 376 Vahl.): tum muros variā cinxere coronā Matronae, * Verg. A. 11, 476: matronae tacitae spectent, tacitae rideant Plaut. Poen. prol. 32 [p. 1120] Suet. Ner. 27:

    matronas prostratae pudicitiae,

    id. Tib. 35:

    dilectae adulter matronae,

    Juv. 10, 319.—
    II.
    Esp.
    A.
    The word very early acquired the accessory idea of (moral or social) dignity, rank. Matronae is thus used even by Ennius of women of quality, ladies: matronae opulentae, optimates, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6 (Trag. v. 294 Vahl.); cf.

    , in like manner, in Plautus: ubi istas videas summo genere natas Summates matronas,

    Plaut. Cist. 1, 1, 26;

    so Cicero applies to the noble women carried off from the Sabines the term matronae,

    Cic. Rep. 2, 7, 13:

    matrona laris,

    the lady of the house, Juv. 3, 110.—
    B.
    With the accessory idea of estimable, virtuous, chaste, etc.: nominis matronae sanctitudinem, Afran. ap. Non. 174, 9:

    eam hic ornatam adducas ad matronarum modum,

    Plaut. Mil. 3, 1, 196 Brix ad loc.; cf.:

    matronarum sanctitas,

    Cic. Cael. 13, 32:

    VETERIS SANCTITATIS MATRONA,

    Inscr. Orell. 2739. So opp. meretrix, Plaut. Cist. 1, 1, 80; cf. id. Most. 1, 3, 33; id. Cas. 3, 3, 22:

    ut matrona meretrici dispar erit atque Discolor,

    Hor. Ep. 1, 18, 3; Plaut. Stich. 1, 2, 48:

    matronae praeter faciem nil cernere possis, etc.,

    Hor. S. 1, 2, 94:

    capitis matrona pudici,

    Juv. 6, 49.—
    C.
    Hence, an appellation of Juno:

    hinc matrona Juno (stetit),

    Hor. C. 3, 4, 59:

    MATRONIS IVNONIBVS,

    Inscr. Orell. 2085;

    and of other protecting goddesses of places,

    ib. 2081 sq. (But not of vestals; v. Drak. ad Liv. 29, 14, 12.)
    2.
    Matrŏna, ae, m. (f., Aus. Mos. 462; Sid. Pan. 812), a river in Gaul, now the Marne, Caes. B. G. 1, 1, 2; Amm. 15, 11, 3; Aus. Mos. 462; Sid. Carm. 5, 208.

    Lewis & Short latin dictionary > matrona

  • 4 annus

    annus, i, m. [am-nus; cf. sollemnis] [st1]1 [-] cercle, révolution circulaire.    - magni dicebantur circites anni, unde annus, Varr. L. L. 6: les grands cercles s'appelaient anni, d'où année.    - magnum sol circumvolvitur annum, Virg.: le soleil décrit son immense orbite. [st1]2 [-] année, an.    - principio anni, Hor.: au commencement de l'année.    - postero anno: l'année prochaine, l'an prochain.    - anno superiore: l'année dernière, l'an dernier.    - quinto quoque anno: tous les cinq ans.    - acc. de durée - matronae annum luxerunt, Liv. 2,7: les dames portèrent le deuil pendant un an.    - regiam potestatem annum obtinere, Caes. BG. 7: détenir pendant un an le pouvoir royal.    - nondum centum et decem anni sunt, cum... Cic. Off. 2, 75: il n'y a pas encore cent dix ans que...    - nosti mores mulierum: dum moliuntur, dum conantur, annus est, Ter. heaut. 240: tu connais les habitudes des femmes: le temps qu'elles se préparent, qu'elles se mettent en route, il faut une année. [st1]2 [-] âge, époque, âge légal (pour se présenter aux magistratures).    - in annum prorogare imperium, Liv. 37, 2: proroger pour un an le commandement.    - annus meus: l'année légale pour ma candidature.    - anno suo petere, Cic.: briguer une charge dès qu'on a l'âge requis.    - tuus annus est, Cic.: tu as l'âge légal.    - corpus infirmum annis, Sall.: corps affaibli par le poids des années.    - obtritis stramentis et stercoratione faciunt in annum segetes meliores, Varr.: grâce à la paille broyée et au fumier, on prépare pour l'année suivante de meilleures moissons. [st1]3 [-] poét. saison.    - hibernus annus, Hor. Epod. 2, 29: la période de l'hiver.    - annus frigidus, Virg.: la saison froide (l'hiver).    - pomifer annus, Hor. C. 3, 23: la saison des fruits. [st1]4 [-] produit de l'année, récolte de l'année.    - exspectare annum, Tac. G. 14: attendre la saison de la récolte.    - agricolae annum flevere, Luc. 3, 452: les agriculteurs pleurèrent la récolte de l'année. [st1]5 [-] quelques expressions.    - arch. anno, il y a un an: Plaut. Amp. 91; Men. 205; Truc. 393; Lucil. 781.    - anno ou in anno: chaque année, annuellement.    - bis anno, Cic. Pomp. 31; Plin. 2, 73: deux fois par an.    - ter et quater anno, Hor. C. 1, 31, 14: trois ou quatre fois par an.    - ter in anno, Cic. Rosc. Am. 46: trois fois par an.
    * * *
    annus, i, m. [am-nus; cf. sollemnis] [st1]1 [-] cercle, révolution circulaire.    - magni dicebantur circites anni, unde annus, Varr. L. L. 6: les grands cercles s'appelaient anni, d'où année.    - magnum sol circumvolvitur annum, Virg.: le soleil décrit son immense orbite. [st1]2 [-] année, an.    - principio anni, Hor.: au commencement de l'année.    - postero anno: l'année prochaine, l'an prochain.    - anno superiore: l'année dernière, l'an dernier.    - quinto quoque anno: tous les cinq ans.    - acc. de durée - matronae annum luxerunt, Liv. 2,7: les dames portèrent le deuil pendant un an.    - regiam potestatem annum obtinere, Caes. BG. 7: détenir pendant un an le pouvoir royal.    - nondum centum et decem anni sunt, cum... Cic. Off. 2, 75: il n'y a pas encore cent dix ans que...    - nosti mores mulierum: dum moliuntur, dum conantur, annus est, Ter. heaut. 240: tu connais les habitudes des femmes: le temps qu'elles se préparent, qu'elles se mettent en route, il faut une année. [st1]2 [-] âge, époque, âge légal (pour se présenter aux magistratures).    - in annum prorogare imperium, Liv. 37, 2: proroger pour un an le commandement.    - annus meus: l'année légale pour ma candidature.    - anno suo petere, Cic.: briguer une charge dès qu'on a l'âge requis.    - tuus annus est, Cic.: tu as l'âge légal.    - corpus infirmum annis, Sall.: corps affaibli par le poids des années.    - obtritis stramentis et stercoratione faciunt in annum segetes meliores, Varr.: grâce à la paille broyée et au fumier, on prépare pour l'année suivante de meilleures moissons. [st1]3 [-] poét. saison.    - hibernus annus, Hor. Epod. 2, 29: la période de l'hiver.    - annus frigidus, Virg.: la saison froide (l'hiver).    - pomifer annus, Hor. C. 3, 23: la saison des fruits. [st1]4 [-] produit de l'année, récolte de l'année.    - exspectare annum, Tac. G. 14: attendre la saison de la récolte.    - agricolae annum flevere, Luc. 3, 452: les agriculteurs pleurèrent la récolte de l'année. [st1]5 [-] quelques expressions.    - arch. anno, il y a un an: Plaut. Amp. 91; Men. 205; Truc. 393; Lucil. 781.    - anno ou in anno: chaque année, annuellement.    - bis anno, Cic. Pomp. 31; Plin. 2, 73: deux fois par an.    - ter et quater anno, Hor. C. 1, 31, 14: trois ou quatre fois par an.    - ter in anno, Cic. Rosc. Am. 46: trois fois par an.
    * * *
        Annus, anni. Un an.
    \
        Grauis annis. Virgil. Vieil.
    \
        Integer annorum. Statius. Qui est en fleur d'aage.
    \
        Iuuenilior annis. Ouid. Qui se monstre plus jeune qu'il n'est.
    \
        Maturior annis. Ouid. Aagé, Vieil.
    \
        Maximus annis. Virgil. Fort ancien.
    \
        Fama est obscurior annis. Virgil. La renommee en est moindre à cause du long temps.
    \
        Initio statim anni. Liu. Au commencement de l'an.
    \
        Anni extremo. Tacit. En la fin de l'an.
    \
        Bellicosior annus. Liu. Durant lequel on a fait plus de guerres.
    \
        Emeriti anni. Ouid. Passez.
    \
        Festior annus eat. Claud. Qu'on face grand feste toute l'annee, Qu'on demeine grand'joye.
    \
        Hybernus annus. Horat. Le temps d'yver.
    \
        Imbellis annus. Liu. Sans guerre.
    \
        Anni impubes. Ouid. L'aage qu'on n'ha point encore de barbe.
    \
        Annus iners. Ouid. Passé et consumé en oysiveté et à rien faire.
    \
        Intercalaris annus. Plin. L'annee du bissexte.
    \
        Lethifer annus. Virgil. Pestilentiel.
    \
        Luctifer annus. Valer. Flaccus. Annee de tristesse.
    \
        Melioribus natus annis. Virgil. Né en meilleur temps.
    \
        Molles anni. Ouid. Jeunesse.
    \
        Nubiles anni. Ouid. L'aage quand on est bon à marier.
    \
        Piger annus. Horat. Qui dure trop à l'appetit d'aucun.
    \
        Plenus annus. Horat. Accompli.
    \
        Primis annis eximenda vitia. Quint. Au commencement de l'aage.
    \
        Proni anni. Horat. Qui coulent legierement.
    \
        Pubescentes anni. Stat. L'aage qu'on commence à avoir barbe.
    \
        Rudibus annis aliquid percipere. Quintil. Au commencement de l'aage.
    \
        Addere annum labori. Cic. Accroistre d'un an le labeur.
    \
        Adolere ter senos annos. Ouid. Croistre jusques à l'aage de dixhuit ans.
    \
        AEquare annos. Ouid. Vivre autant, Estre aussi vieil.
    \
        Agere annos. Ouid. Vivre.
    \
        Cedere annis dicuntur vina. Budaeus. Quand ils ne sont point de garde.
    \
        Colligere annos. Plin. Recueillir, Compter.
    \
        Compleuit annos centum. Cic. Il a vescu cent ans accomplis.
    \
        Defecti anni. Ouid. Vieillesse.
    \
        Exeunte anno. Cic. Sur la fin de l'an.
    \
        Exigere annum cum aliquo. Virgil. Vivre un an avec, etc.
    \
        Expleto anno aetatis vndeuigesimo. Quintil. Apres dixneuf ans revolus et accomplis.
    \
        Exuberat annus pomis. Virgil. Il est ceste annee grande abondance de fruicts.
    \
        Ferre annos dicuntur vina quaedam. Quint. Quand ils sont de bonne garde.
    \
        Implere annum. Ouid. Avoir un an accompli et revolu.
    \
        Insignire annum cladibus. Tacit. Faire notable et memorable.
    \
        Intercessit annus. Cic. Il y a eu un an entredeux.
    \
        Natus annos decem. Terent. Qui est aagé de dix ans.
    \
        Obire annum petitionis. Cic. Parvenir jusques à l'an, etc.
    \
        Referre annos praeteritos. Virgil. Rendre l'aage qui est passé, Rajeunir.
    \
        Sitiens annus. Plin. Annee seiche.
    \
        Silentes anni. Claud. Les cinq annees que les nouveaux disciples de Pythagoras ne disoyent mot en l'auditoire, seulement escoutants la doctrine de leur maistre, Les cinq annees de silence.
    \
        Vergere annis. Tacit. Devenir vieil.
    \
        In annum, et in hunc annum. Cic. Pour un an.
    \
        In annum decimum durare. Ouid. Jusques à dix ans.
    \
        In annos singulos. Cic. Tous les ans.

    Dictionarium latinogallicum > annus

  • 5 lugeo

    lūgĕo, ēre, luxi, luctum - tr. et intr. - [st2]1 [-] se lamenter, pleurer, gémir, déplorer. [st2]2 [-] être en deuil, porter le deuil.    - lugere + prop. inf.: déplorer que.    - matronae annum luxerunt, Liv. 2, 7: les dames portèrent le deuil pendant un an.    - lugere aliquem (pro aliquo): pleurer qqn, être en deuil de qqn.    - lugere mortem Trebonii, Cic. Phil. 12, 10, 25: pleurer la mort de Trébonius.    - lugebere nobis, Ov. M. 10: on te pleurera.
    * * *
    lūgĕo, ēre, luxi, luctum - tr. et intr. - [st2]1 [-] se lamenter, pleurer, gémir, déplorer. [st2]2 [-] être en deuil, porter le deuil.    - lugere + prop. inf.: déplorer que.    - matronae annum luxerunt, Liv. 2, 7: les dames portèrent le deuil pendant un an.    - lugere aliquem (pro aliquo): pleurer qqn, être en deuil de qqn.    - lugere mortem Trebonii, Cic. Phil. 12, 10, 25: pleurer la mort de Trébonius.    - lugebere nobis, Ov. M. 10: on te pleurera.
    * * *
        Lugeo, luges, luxi, luctum, lugere. Cic. Pleurer abondamment, Porter ou faire dueil.

    Dictionarium latinogallicum > lugeo

  • 6 optimas

    optĭmās, ātis [st2]1 [-] subst. un citoyen marquant, un aristocrate, un noble. [st2]2 [-] adj. formé des meilleurs, aristocratique, noble.    - optĭmates, atium (ātum), m.: les aristocrates, les nobles, les grands, les meilleurs (citoyens), les conservateurs.    - optimates matronae: femmes de premier rang, dames de distinction.
    * * *
    optĭmās, ātis [st2]1 [-] subst. un citoyen marquant, un aristocrate, un noble. [st2]2 [-] adj. formé des meilleurs, aristocratique, noble.    - optĭmates, atium (ātum), m.: les aristocrates, les nobles, les grands, les meilleurs (citoyens), les conservateurs.    - optimates matronae: femmes de premier rang, dames de distinction.
    * * *
        Optimas, pen. corr. huius optimatis, pe. prod com. g. Optimates. Cic. Les principauls d'un populaire, par lesquels le demeurant est gouverné.

    Dictionarium latinogallicum > optimas

  • 7 mātrōna

        mātrōna ae, f    [mater], a married woman, wife, matron: nulla in aedibus, T.: convocatis plebis matronis, L.: partūs matronarum tueri: tyranni, wife, H.— A woman of rank, woman of character, lady, matron: matronae opulentae, optimates, Enn. ap. C.: laris, lady of the house, Iu.: matronarum sanctitas: capitis matrona pudici, Iu.
    * * *
    wife; matron

    Latin-English dictionary > mātrōna

  • 8 annus

    annus, i, m. [acc. to some, as Corssen, Beitr. 16, for am-nus, from 2. an- am-; or acc. to others, directly from 2. anus, a ring, and kindred to the form appearing, in enoautos, di-enos, tri-enos].
    I.
    Lit., a circuit, circular course, periodical return: tempus a brumā ad brumam, dum sol redit, vocatur annus;

    quod, ut parvi circuli anuli, sic magni dicebantur circites ani, unde annus,

    Varr. L. L. 6, § 8 Müll.; cf.

    for the same idea: circum tribus actis annis,

    Lucr. 5, 883:

    anno, qui solstitiali circumagitur orbe,

    Liv. 1, 19; 6, 1:

    quae (stellae) volvunt magnos in magnis orbibus annos,

    Lucr. 5, 644; so Verg. A. 1, 234:

    multis solis redeuntibus annis,

    Lucr. 1, 311; so Verg. A. 8, 47; cf. also Voss ad Verg. G. 2, 402; and the Heb. = month, from = to renew; hence, a year (consisting among the Rom. orig. of ten months, ending with Dec. and beginning with Mart., but from the time of Numa of twelve):

    annos sexaginta natus,

    Ter. Heaut. 1, 1, 10:

    principio circum tribus actis impiger annis Floret equus,

    Lucr. 5, 881:

    tempora mutare annorum,

    the seasons, id. 2, 170:

    anni tempus, Varr, R. R. 1, 46: nemo est tam senex, qui se annum non putet posse vivere,

    Cic. Sen. 7, 24:

    centum et septem complevit annos,

    id. ib. 5, 13 et saep.:

    anni fugaces,

    Hor. C. 2, 14, 1:

    anni mobiles,

    id. A. P. 157:

    annus piger,

    id. Ep. 1, 1, 21:

    anni breves,

    id. C. 4, 13, 23:

    per exactos annos,

    id. ib. 3, 22, 6:

    initio anni,

    Liv. 2, 52:

    principio anni,

    id. 2, 48:

    anno ineunte,

    Suet. Calig. 42; id. Tib. 54:

    anno exeunte,

    Cic. Div. 1, 25:

    extremo anno,

    Liv. 2, 64:

    extremo anni,

    Tac. A. 6, 27:

    anno circumacto,

    Liv. 6, 1:

    vertente anno,

    Vulg. 2 Reg. 11, 1:

    annus totus,

    Hor. S. 2, 3, 1:

    annus solidus,

    a full year, Liv. 1, 19.— Poet.:

    pleno anno,

    at the close of, Hor. C. 3, 18, 5; Plaut. Stich. 1, 1, 30; id. Men. 2, 1, 9:

    nondum centum et decem anni sunt, cum lata est lex,

    Cic. Off. 2, 21, 75: lex anno post quam lata sit abrogata, id. Cornel. Fragm. ap. Orell. IV. 2, p. 448.—
    B.
    Adverb. phrases.
    1.
    Anno.
    a.
    A year ago, last year, perusi (for the most part anteclass.;

    not used by Cic.),

    Plaut. Am. prol. 91:

    quattuor minis ego emi istanc anno,

    id. Men. 1, 3, 22; id. Truc. 2, 4, 39: utrum anno an horno te abstuleris a viro, Lucil. ap. Non. p. 121, 8; so,

    ab anno priore,

    Vulg. 2 Cor. 8, 10; and:

    ab anno praeterito,

    ib. ib. 9, 2.—
    b.
    A full or whole year, Liv. 3, 39 fin.:

    corpus ejus matronae anno luxerunt,

    Aur. Vict. Vir. Ill. 10 fin. (in Livy, instead of it, annum; v. 2. infra).—
    c.
    In each year, yearly:

    uno boum jugo conseri anno quadragena jugera, difficilis tricena justum est,

    Plin. 18, 18, 48, § 173.—But in is freq. added when it is related how often a thing happened during the year, Varr. R. R. 2, 11, 8:

    ter in anno,

    Cic. Rosc. Am. 46:

    semel in anno,

    Vulg. Heb. 9, 7 (cf.:

    semel per annum,

    ib. Ex. 30, 10) al. (but without in' ter et quater anno, Hor. C. 1, 31, 14:

    bis anno,

    Plin. 2, 73, 75, § 184).—
    2.
    Annum, a year, during a whole year:

    matronae annum eum luxerunt,

    Liv. 2, 7.—
    3.
    Ad annum, for the coming year, a year hence:

    faciendum est ad annum,

    Cic. de Or. 3, 24, 92:

    quem ad annum tribunum plebis videbam fore,

    id. Att. 5, 2.—
    4.
    In annum.
    a.
    For a year: prorogatum in annum im [p. 127] perium est, Liv. 37, 2, 11: si quid Est ( gnaws) animum, differs curandi tempus in annum? Hor. Ep. 1, 2, 39:

    provisae frugis in annum Copia,

    id. ib. 1, 18, 109.—
    b.
    In the next year, the next year:

    quod stercoratione faciunt in annum segetes meliores,

    Varr. R. R. 2, 2, 12.—
    5.
    Per annos, year by year, yearly:

    arva per annos mutant, et superest ager,

    Tac. G. 26; so,

    per omnes annos,

    Vulg. Lev. 16, 34; ib. Luc. 2, 41.—
    6.
    Omnibus annis, all the years, always, Hor. Ep. 1, 7, 21.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., a part of a year, a season of the year:

    nunc frondent silvae, nunc formosissimus an-nus,

    now the forest is clothed with verdure, now the year is most beautiful, Verg. E. 3, 57; so,

    pomifer annus,

    Hor. C. 3, 23, 8:

    hibernus annus,

    id. Epod. 2, 29: Pisaeumque domus non aestuat annum, i. e. the summer (in which season of the year the Olympic games were celebrated at Pisa), Stat. S. 1, 3, 8.—
    B.
    The produce of the year ( poet. or in post-Aug. prose; cf.

    annona, I.),

    Luc. 9, 437:

    agricolae annum flevere,

    id. 3, 452; 3, 70; Stat. Th. 4, 710; Val. Fl. 5, 424:

    nec arare terram aut exspectare annum,

    Tac. G. 14, ubi v. Rup.; cf. Schwarz ad Plin. Pan. 29.—
    C.
    Time of life ( poet.):

    Dum vernat sanguis, dum rugis integer annus,

    while your years are free from wrinkles, Prop. 5, 5, 59:

    vitae longus et annus erit,

    the years of life, id. 3, 7, 38.—
    D.
    In polit. life, the age to which one must attain in order to be appointed to an office (cf. annalis, II.):

    quod hoc honore me adfecistis primā petitione, quod anno meo,

    Cic. Agr. 2, 2:

    subito reliquit annum suum seseque in annum proximum transtulit,

    id. Mil. 9, 24:

    qui anno suo petierint,

    id. ib. 9, 24; id. Att. 1, 1; id. Fam. 10, 25.—
    E.
    In astronomy: annus magnus or mundanus, the period of time in which the constellations return to the same place; acc. to Macr. Somn. Scip. 2, 11, 15,000 years; v. Cic. N. D. 2, 20; Tac. Or. 16; and Madv. ad Cic. Fin. 2, 31, 102.

    Lewis & Short latin dictionary > annus

  • 9 linificus

    Латинско-русский словарь > linificus

  • 10 Aufaniae

    Aufaniae matronae od. matres, weibliche Schutzgottheiten, viell. Alfen od. Elfen, Inscr. Rhen. Bramb. 73 (wo matronis Aufaniabus). Corp. inscr. Lat. 2, 5413 (wo matribus Aveniabus).

    lateinisch-deutsches > Aufaniae

  • 11 copa

    cōpa, ae, f. (copo = caupo), die Schankwirtin, Wirtin, Syrisca, Ps. Verg. cop. 1 (vgl. caupona Syra, Lucil. 128): matronae copas imitantes (indem die Wirtinnen, die geschmückt vor der Tür standen, durch zärtliche Blicke, Worte, Gebärden u. durch üppigen Tanz die Vorübergehenden in ihre Schenke zu locken suchten), Suet. Ner. 27, 3. Vgl. Zells Ferienschr. 1. S. 49.

    lateinisch-deutsches > copa

  • 12 damno

    damno, āvi, ātum, āre (damnum), büßen, büßen lassen, I) v. Richter, 1) eig., als gerichtl. t. t. = einer Buße od. eines Vergehens schuldig sprechen, verdammen, verurteilen (Ggstz. absolvere, liberare, dimittere), m. Acc. der Pers. (der zuw. zu ergänzen ist), pecuarios, Liv.: alcis ministros sociosque, Cic.: ego accusavi, vos damnastis, Domit. Afer b. Quint.: si uno iudice minus damnarent, wenn die Zahl der verurteilenden Richter einen weniger betrüge, Cic.: matronae ad centum septuaginta damnatae sunt, Liv.: oft Partiz. damnatus, zB. servi damnati (Ggstz. domini indemnati), Cic.: damnatus reus, Cic.: cum iam pro damnato mortuoque esset, so gut als verurteilt u. tot war, Cic.: u. Plur. subst., plenus carcer damnatis, Sen. rhet.: damnatos in integrum restituere, Cic.: damnatos relegatosque restituere, Suet. – m. Acc. der Sache = als ungerecht verwerfen, causam suam, Liv.; vgl. causa iudicata atque damnata, Cic.: istius vita, quae damnata est, Cic.: u. Partiz. Fut. Pass. subst., quem non puduisset damnanda committere, Plin. ep. 3, 9, 5. – m. dopp. Acc. der Pers., d. alqm inauditum, Iustin.: alqm inauditum et indefensum, Tac.: im Passiv m. dopp. Nom., alqs absens damnatur, Liv.: ut mihi innocens damnatus esse videatur, Cic. – m. inter u. Akk. der Klasse, damnari inter sicarios (als M.), Cic. – m. pro (statt, als, wie) u. Abl., alqm pro malo ac noxio, Liv.: alqm pro socio, Cic. – m. per u. Akk. (durch jmd. = auf jmds. Betrieb), damnari per arbitrum, Cic., per indicem (einen Angeber), Liv., per senatum, Eutr. – m. Advv. od. adverb. Ausdrücken, zur Ang. wie? inique damnari a suis civibus, Cic.: damnari merito, Sen., iure, Cic., publice, Cic.: d. alqm sine ullo argumento ac sine teste, Cic. – m. ob od. propter u. Akk., damnari nullam aliam ob causam, nisi propter dicendi inscientiam, Cic.: damnari ob provinciam avare habitam, Tac.: damnari ob haec facinora, ob latrocinia, Lact.: damnari propter haec facinora, Liv.: propter eam vim iure damnari, Cic. – m. eo nomine (unter diesem Titel = um deswillen), Milo Clodio interfecto eo nomine erat damnatus, Caes. b. c. 3, 21, 4. – m. quibus de causis (aus welchen Gründen), nunc recordemur invidiā laborantes quibus de causis aut absoluti sint aut damnati, Val. Max. 8, 1 in. – m. folg. Infin., damnatus vivere paci, Sil. 3, 331. – m. folg. Infin. Perf. act., aut dabis aut contra edictum fecisse damnabere, Cic. Verr. 3, 25: pecuniam ex aerario clam egessisse damnati sunt, Liv. 30, 39, 7: damnati terga vertisse, Sil. 10, 655. – m. folg. quod (weil) u. Indikat. od. Konjunktv., Athenienses Socratem damnaverunt, quod novam religionem introducere videbatur, Val. Max. 1, 1. ext. 7: A. Baebius unus est damnatus, quod milites Romanos praebuisset ad ministerium caedis, Liv. 45, 31, 2 (vgl. unten mit Abl. der Strafe aus Liv. 10, 1, 3). – m. folg. cur (weil) u. Konj., damnabantur plerique cur iocati essent, alii cur tacuissent, alii cur pleraque figurate dixissent, Spart. Sev. 14, 13. – m. Abl. der Veranlassung, ob eundem timorem, quo (aus der) damnatus erat Miltiades, Nep.: inutili pudore causam suam d., Liv.: ea causa, quae ipsā opinione hominum tacitā prope convicta atque damnata sit, durch die öffentliche Meinung stillschweigend überführt und gerichtet sei, Cic.: ebenso Asclepiades existimatione damnatus, durch die öffentliche Meinung gerichtet, Cic. – m. Abl. der Beschuldigung, alqm d. falso crimine, Ov.: damnari capitali crimine, zum Tode verurteilt werden, Val. Max.: damnari eo crimine, Cic.: nunc iam summatim exponam, quibus criminibus Oppianicus damnatus sit, Cic.: u. so m. crimine u. Genet. des Verbrechens, d. alqm crimine affectati regni, Val. Max.: damnari crimine regni, Ov., crimine adulterii, Val. Max.: interfectae sororis crimine a Tullo rege damnari, Val. Max. – m. Abl. des Gesetzes, der Rechtsformel, d. Aquiliam adulterii delatam lege Iuliā, Tac.: damnari lege Corneliā (de falsis), Tac.: damnari lege repetundarum, Tac. u. Plin. ep.: damnari suā lege, Cic.: eādem formulā et damnari et absolvi, Val. Max. 8, 2, 2. – m. Abl. des Gerichtes, Spruches, Zeugen usw. damnari iudicio, Cic., hoc iudicio, Nep., publico iudicio, Vell. u. Tac., populi iudicio, Cic.: damnari capitali iudicio, zum Tode verurteilt werden, Val. Max.: damnari iuratorum iudicum sententiis, Cic. (u. so ut damnatus meā sententiā videar, mir selbst mein Urteil gesprochen, mich selbst verurteilt zu haben scheine, Curt.): damnari quattuordecim tribuum suffragiis, Val. Max.: d. reum atris lapillis (Ggstz. liberare niveis lapillis), Ov.: damnari uno teste, Val. Max.: damnari falso testimonio, Phaedr. – m. Abl. der Strafe, wodurch (wozu?) jmd. verurteilt wird, pecunia, quā feneratores ob annonam compressam damnarunt, Liv.: damnari tantā pecuniā, quanta exsolvi non potest, Iustin.: d. alqm summā totius dotis, Val. Max.: ab alqo (auf jmds. Betrieb) suā lege decem milibus (gravis) aeris damnari, Liv.: d. Frusinates tertiā parte agri, quod (weil) etc., Liv. 10, 1, 3: d. alqm exsilio, Sen. u. Tac.: d. alqm capite, zu einer Kapitalstrafe (Verlust der bürgerl. Rechte, Einkerkerung, Verbannung, Tod), Cornif. rhet. u. Cic.: capite aut multatione bonorum aut insulari solitudine damnari, Amm.: d. alqm latā fugā, an einen bestimmten Verbannungsort verweisen, Amm.: alqm morte, Flor. 3, 21, 28. Sen. Herc. Oet. 892. (vgl. no. 2, a, β u. no. 2, d). – mit Genet. des Vergehens, damnari veneficii, Cornif. rhet.: ambitus, peculatus, proditionis, Cic.: damnari maiestatis (wegen Majestätsbeleidigung), Cic. u. Sen. rhet.: damnari furti, Val. Max., furti et pro (als) socio, Cic.: damnari negotiorum gestorum (wegen schlechter Geschäftsführung), Sen.: damnari ambitus Pompeiā lege, Caes.: damnari Sacerdote praetore iniuriarum, Cic.: damnari falsi (wegen Fälschung), Tac., falsi Areo iudicio, Tac. – m. Genet. der Strafe od. Strafleistung, damnari octupli, Cic.: minoris HS triciens praetorium hominem honeste non posse damnari, Cic.: se collaturos quanti damnatus esset, Liv.: d. alqm capitis (s. oben zu d. capite), Caes., Nep. u. Liv.: d. alqm absentem capitalis poenae, Liv. 42, 43, 9: crimine falso damnari mortis, Verg. Aen. 6, 430: damnatus longi Sisyphus Aeolides laboris, Hor. carm. 2, 14, 19 sq. – m. de (wegen) u. Abl. des Vergehens, damnari de vi, Cic., de vi publica, Tac., de vi et maiestatis, Cic.: damnari de pecuniis repetundis, Cic. – m. ex (infolge) u. Abl., damnari ex Sardinia (wegen der in S. verübten Erpressungen), Cic. pro Scaur. § 2: damnari repetundarum ex Macedonia, Vell. 2, 8, 1. – m. in (in bezug auf) u. Akk., Midas partem damnatur in unam, Ov. met. 11, 178. – m. in (bei) u. Abl., magis vero Valerius in Cosconii absolutione damnatus, quam Cosconius in sua causa liberatus est, Val. Max. 8, 1. absol. 8. – mit ad od. in u. Akk. des Straforts oder der Strafleistung oder Strafe od. (selten) m. Dat. der Strafe, d. alqm ad opus, ad bestias, Suet., in opus vel in ludum, in opus publicum vel ad bestias, ICt.: damnari in metallum, Plin. ep.: crimine falsi in metallum, Plin. ep.: damnari ad poenam, Trai. in Plin. ep. u. Lact., in poenam, in supplicia, Lact.: damnari sententiā dei ad aeternam poenam, Lact.: damnari ad mortem, s. Nipp. Tac. ann. 16, 21: lege eādem ad extremum supplicium damnari, Tac. ann. 6, 38 extr.: ad gladium, Hadrian. imp. b. Ulp. dig. 47, 14, 1 pr., gladio, Sulp. Sev. chron. 2, 51, 4: bestiis esse damnatum, Apul. met. 10, 34. – m. Dat. (zum Besten, zum Vorteil, zugunsten) der Pers. (s. Gertz Sen. de ben. 6, 8, 3), illum Calpurnio damnavit, Val. Max. 8, 2, 1: debitori suo creditor saepe damnatur, der Gl. steht dem Sch. gegenüber oft als schuldig da, Sen. de ben. 6, 4, 4: Antonius Flamma damnatur lege repetundarum et exsilio (zur Verbannung) ob saevitiam, Tac. hist. 4, 45. – m. Zahl- Adv. (wie oft?), semel od. bis iniuriarum damnari, Ps. Quint. decl. 331.

    2) übtr. (wobei das Subjekt immer gleichs. als Richter zu denken ist): a) jmd. zu etw. verurteilen, α) etw. gleichs. als Strafe zu leisten, αα) übh., mit Ang. der Leistung im Abl., pro quibus optatis sacro me carmine damno, Prop. 2, 28, 43. – ββ) v. der Gottheit, damnare alqm voti od. (selten) voto, jmd. zur Erfüllung des Gelübdes (durch Gewährung des dabei ausgesprochenen Wunsches) verurteilen = jmdm. seinen Wunsch gewähren, jmd. seinen Wunsch erreichen lassen, ut Baccho Cererique, tibi sic vota quotannis agricolae facient; damnabis tu quoque votis, Verg. ecl. 5, 79 sq.; gew. im Passiv, damnari voti od. (selten) voto, seines Wunsches teilhaftig werden, seinen Wunsch erreichen (s. Drak. Liv. 7, 28, 2), damnarentur ipsi votorum, quae pro iis suscepissent, Liv.: nunc demum se voti damnatum esse, Nep.: voti damnatus, cuius voti damnatus, Liv.: bis eiusdem voti damnata res publica, Liv.: voto damnatus, Sisenn. 4. fr. 100 (b. Non. 277, 12). Hyg. astr. 2, 24. Lact. fab. 10, 8. p. 260 M. – γγ) v. Testator, den Erben testamentl. verpflichten (vgl. Heindorf u. Fritzsche Hor. sat. 2, 3, 86) m. folg. Infin., Hor. sat. 2, 3, 85 sq. u. ICt.: m. folg. ut od. ne u. Konj., ICt. – β) etwas gleichs. als Strafe zu erdulden = zu etw. bestimmen, m. Genet. od. Abl. wozu? neque nos tarditatis natura damnavit, Quint.: d. aeternā lumina nocte, Ov.: omnia mortalium opera mortalitate damnata sunt, Sen.: omne humanum genus, quodque est quodque erit, morte damnatum est, ist zum T. bestimmt, Sen. ep. 71, 15. – b) jmd. wegen einer Sache verdammen = einer Sache bezichtigen, mit Genet. wessen? alqm summae stultitiae, Cic.: se stultitiae, Lucr.: alqm dementiae, Sen. rhet.: alqm rusticitatis, Sen.: nostra tempora huius infelicitatis (dieser unglücklichen Schwäche), Quint. – mit crimine u. Genet., sceleris crimine avos, Ov. – c) etw. verdammen = als tadelnswert, untauglich usw. verwerfen, verwerflich finden, mißbilligen (Ggstz. probare), dah. auch = aufgeben (vgl. Korte Lucan. 4, 270 u. 338), Passiv damnari (Ggstz. probari, placere), α) übh., eine Pers., Senecam (als Schriftsteller), Quint.: nec mihi mens dubia est, quin te tua numina damnent, Ov.: magnopere damnandi sunt, qui etc., Quint.: d. boves nigri coloris ad laborem, zur A. verwerfen (für untauglich erklären), Plin.: facto damnandus in uno, Ov. – eine Sache, aliquos suos libros iam editos (v. Cicero), Quint.: angustias Romanas (= linguae Romanae), Sen.: tabellas, Ov.: fidem medici, die Tr. des A. verw. = dem A. nicht trauen, Curt.: id consilium, Curt.: spem salutis, Curt.: omnia privata officia damnata (verpönt), Iustin. – m. Abl. = gegen, Lycios hastilibus arcus, gegen die Speere verwerfen = das Speerwerfen dem Bogenschießen vorziehen, Sil.: ebenso Eoas iaculo sagittas, Stat. – m. Genet. (wegen), damnandus facti, recht unklug, Sil. 6, 191. – m. Infin., ales damnavit vesci, verschmähte zu usw., Sil. 5, 62. – m. Acc. u. Infin., Plin. u. Sil. – β) Passiv damnari v. Amtsbewerber, Cic. Sest. 79 (im Doppelsinn mit no. I, 1). – d) jmdm. od. einer Sache eine Pers. od. Sache zum Verderben, zur Vernichtung gleichs. zusprechen, anheimgeben, damnatum esse, der Vernichtung anheimgegeben sein, anheimfallen, gew. m. Dat., Stygio caput Orco, Verg.: morti damnatum esse, Lucr.: Teucro damnatum esse Quirino (v. einer Flotte), Prop.: Ilion, mihi castaeque damnatum Minervae, Hor.: m. Acc. resp., et numquam somno damnatus lumina (an den Aug.) serpens, der niemals Schlaf in die Augen kam, Lucan. 9, 363. – ohne Dat., quem damnet (sc. leto) labor, wen die Kriegsarbeit dem Tode zuspräche (= wen der Kampf dem Tode weihe), Verg. Aen. 12, 727.

    II) v. Kläger, jmds. Verurteilung betreiben, -bewirken, -durchsetzen, -zu bewirken od. durchzusetzen suchen (s. Drak. Liv. 7, 16, 9), reum, Val. Max.: Verrem (v. Cicero), Plin. – m. Abl. der Beschuldigung, hoc uno crimine illum, Cic. – m. Abl. des Beschlusses, nec mea decreto damnasti facta senatus, Ov. – m. Genet. der Strafe, d. alqm capitis, Vet. lex b. Ps. Quint. decl. – m. Genet. des Vergehens, C. Verrem repetundarum (v. Cicero), Aur. Vict. – mit ex (infolge, auf Grund) u. Abl. od. mit bl. Abl., illum ex empto vendito (v. Käufer), Varro: alqm lege Iuliā, Tac. – m. apud u. Akk. od. m. sub u. Abl. des Richters, alqm apud recuperatores, Plaut.: sub iudice alqm fraudis, Tac.: crudelis et diri facti crimine sub magno iudice damnari, Val. Max.

    lateinisch-deutsches > damno

  • 13 Matrae

    Mātrae, ārum, f., wie Matronae = Land-, Stadt-, Ortsschutzgöttinnen, Corp. inscr. Lat. 12, 1824 u. 13765. – Dat. Plur. auch Matrabus, Corp. inscr. Lat. 13, 5369. 5371. 5959.

    lateinisch-deutsches > Matrae

  • 14 optimas

    optimās (optumas), ātis (optimus), einer von den Besten, -Edelsten, genus (Ggstz. genus regale u. populare), Cic. de rep. 2, 41 (wo Abl. optimati): matronae optimates, Enn. fr. scen. 259: amor, Apul. apol. 12 (wo Abl. optimati): eminentia, Chalcid. Tim. 44 D. – subst., optimās, ātis, m., der es mit dem Wohle des Staates hält, der Patriot, und da die Patrioten meist auf der Seite des Senates u. der Vornehmen waren = der Aristokrat, te parum optimatem esse, Cael. b. Cic. ad Att. 10, 9. litt. A. § 2. – gew. Plur. optimātēs, Genet. gewöhnl. um, selten ium, m., die Patrioten = die aristokratische Partei, die Aristokraten (Ggstz. populares, die Volksmänner, die Volkspartei), Cic. u.a.: als fem., optimates Gothicae, edle gotische Frauen, Lampr. Bonos. 15, 6.

    lateinisch-deutsches > optimas

  • 15 pernobilis

    per-nōbilis, e, I) sehr bekannt, sehr berühmt, epigramma Graecum, Cic. Verr. 4, 127: Abydos Leandri amore pernobilis, Mela 2, 2, 7 (2. § 26). – II) von sehr vornehmer Herkunft, sehr vornehm, matronae, Lampr. Alex. Sev. 41, 2: genus, Auct. Vict. de Caes. 19, 2.

    lateinisch-deutsches > pernobilis

  • 16 sanctitudo

    sānctitūdo, inis, f. (sanctus) = sanctitas, I) die Heiligkeit, Unverletzlichkeit, Unantastbarkeit, Ehrwürdigkeit, Iovis, Acc. tr. 646: Apollinis, Turpil. com. 114: nominis matronae, Afran. com. 326: fani, Cl. Quadr. ann. 1. fr. 2 (bei Gell. 17, 2, 19): sepulturae, Cic. de rep. 4, 8 (aus Non. p. 174, 7): profana philospohiae turba, vana sanctitudinis, Apul. de deo Socr. 3: Plur., caelitum sanctitudines, Acc. tr. 593. – II) die Reinheit, Unsträflichkeit, morum suorum, Capit. Ver. 8, 9.

    lateinisch-deutsches > sanctitudo

  • 17 specto

    specto, āvī, ātum, āre (Frequent. v. specio), intr. u. tr. schauen = sehen, anschauen, ansehen, betrachten, I) eig.: A) im allg.: ut spectare aliquid velimus et visere, Cic.: spectat oculis devorantibus daucos, gafst lüstern an, Mart.: taceas, me spectes, Plaut.: ebenso specta me modo, Plaut.: specta, quam arte dormiunt, Plaut.: per flabellum, Ter.: alte, in die Höhe schauen, Cic., u. (bildl.) sich ein hohes Ziel setzen, Cic.: intro, Plaut.: huc ad me, Plaut.: ad dextram, Plaut.: in nos solos, Cic.: in humum, in caelum, Lact. (vgl. Bünem. Lact. 2, 1, 14): quoquo hic spectabit, Plaut.: lumbi sedendo mi oculi spectando dolent, Plaut.: spectatumne huc venimus? Liv. – impers., cum plausu congregari feros (pisces) ad cibum assuetudine in quibusdam vivariis spectatur, Plin. – B) insbes.: 1) ein Schauspiel od. einen Schauspieler sehen, ein Sch. mit ansehen, ihm zusehen, beiwohnen, Megalesia, Cic.: fabulam, ludos, Hor.: circenses, Suet.: pugiles, Suet.: spectavi comicos ad istum modum sapienter dicta dicere, Plaut.: absol., matronae tacitae spectent, Plaut.: ut Turpione Ambivio magis delectatur, qui in prima cavea spectat, delectatur tamen etiam, qui in ultima, Cic. – 2) prägn.: a) mit dem Nebenbegr. der Bewunderung = bewundernd anschauen, gaude quod spectant oculi te mille loquentem, Hor. – b) mit dem Nbbgr. des Prüfens, prüfend betrachten, prüfen, untersuchen, cui nunc hoc (argentum) dem spectandum scio, Plaut.: spectatur in ignibus aurum, Ov. – im Bilde, hunc igni spectatum arbitrantur, die Feuerprobe bestanden, Cic. – 3) übtr., v. Örtl. usw., nach einer Gegend hinsehen, gerichtet-, gelegen sein, ad orientem solem, Caes. u. bl. ad orientem, Vitr.: ad me idiem, Caes.: ad fretum, Cic.: in ventum favonium, Varro: in Etruriam, Liv.: vestigia omnia te adversum spectantia nulla retrorsum, Hor.: inter occasum solis et septemtriones, Caes.: solem occidentem et mare Siculum, Liv.: bl. orientem, Liv. u. Sall., occidentem, Curt.: prora spectat sepulcrum, ist hingekehrt nach usw., Liv. – dah. v. Völkerschaften, Belgae spectant in septemtriones, Caes. – II) bildl.: A) im allg.: sehen, besehen, betrachten, specta rem modo, doch warte nur (als Drohung), Plaut.: audaciam specta, Ter.: alterius spectare laborem, Lucr.: caeli signorum ordinem et pulchritudinem, Cic. fr.: voluptates procul sp. (Ggstz. propter intueri), Cic. – B) insbes.: 1) nach etwas hinsehen, -sich umsehen, etwas erwarten, nach etw. streben, trachten, sich wohin neigen, wohin zielen auf etwas Rücksicht nehmen, etw. berücksichtigen, a) v. Pers.: magna, Cic.: commune bonum, Lucr.: ea quae sunt in usu vitaque communi, Cic.: mores, Cic.: locum probandae virtutis suae, Caes.: fugam, Cic.: arma, an bewaffnete Abwehr denken, Curt.: u. so arma et rebellionem, Liv. – m. folg. ut u. Konj., (me) spectasse semper, ut possem etc., Cic. ep. 5, 8, 3: qui spectant, ut pueritia splendeat, Sen. ep. 122, 7. – mit folg. ad u. Akk., ad imperatorias laudes, Cic.: ad suam magis gloriam quam ad salutem rei publicae, Cic.: si ad vitulam spectas, Verg. – b) übtr. auf abstrakte Subjekte, sehen, wohin zielen, sich neigen, auf etw. sich beziehen (s. Bünem. Lact. 3, 12, 33), et prima et media verba spectare debent ad ultimum, Cic.: ad arma, ad seditionem rem spectare, es lasse sich zum Kr., zum Aufr. an, Liv.: u. so parva ex re ad rebellionem spectare res videbatur, Liv.: ad perniciem, Cic.: ad bene beateque vivendum, Cic.: ad religionem, ad ius, Cic.: spectat alqd eo od. huc, ut etc., Cic.: quo igitur haec spectat oratio? Cic.: quorsum haec spectat omnis oratio? Cic. – 2) beurteilen, erproben, alqm ex trunco corporis, Cic.: animum tuum ex animo spectavi meo, Ter.: non ex singulis vocibus philosophi spectandi sunt, Cic.: quod non tam studiose in nobis quam in histrionibus spectari puto, Cic.: in dubiis hominem spectare periclis, Lucr.

    lateinisch-deutsches > specto

  • 18 summas

    summās, ātis, c. (v. summus), einer von den Höchsten, Vornehmsten, vornehm, erhaben, viri, Plaut. u. Spät.: matronae, Plaut.: puella, Sidon.: dea, Apul.: virgo summas regionis, Apul. – Plur. subst., summātēs, um, m., die Höchsten, Vornehmsten, Amm. 20, 6, 1. – u. so summates Danaûm, Orest. tr. 908.

    lateinisch-deutsches > summas

  • 19 vagus

    vagus, a, um, umherschweifend, -streifend, unstet, I) eig.: a) v. leb. Wesen: multitudo dispersa atque vaga, Cic.: Gaetuli, Sall.: navita, Tibull.: cum vagus et exsul erraret, Cic.: mane, Mart.: pecus, aves, pisces, Hor.: vagi palantesque od. palatique, Sall. u. Liv. (s. Fabri Liv. 21, 61, 2): vagus et erroneus, Sen.: vagi per vias, Tac.: matronae vagae per vias, Liv.: vagi per silvas ritu ferarum, Quint.: Plur. subst., vagi quidam, einige Heimatlose, Liv. 1, 10, 7. – b) v. Lebl.: flumina, Hor.: classis licenter vaga, Tac.: venti, wehende, säuselnde, Hor.: u. so aura, Ov.: fulmina, fliegende, Ov.: crines, flatternde, Ov.: arena, flüchtig, leicht, Hor.: luna, Cic.: sol, Cic. u. Catull.: sidera, stellae, Wandelsterne, Planeten, Cic.: stellae erroneae et vagae, Apul.: vaga peregrinatio, Sen.: vagi per omnes vias cursus, Liv.: per campestria vagus (Nilus), Sen.: Plur. subst., vagae (sc. stellae), Wandelsterne, Planeten, Apul. de deo Socr. 2. – II) übtr.: 1) im allg., unstet, schwankend, unbeständig, puella, unbeständig in der Liebe, Ov.: villicus, ausschweifend, ehe brecherisch, Colum.: u. so concubitus, Hor. – v. Meinung u. Gesinnung, sententia, Cic.: fortuna, Cic.: turba, Ov.: vagus adhuc Domitius, schwankend zwischen den Parteien, Vell. – vagus animis, irrenden Geistes, Catull. 63, 4. – 2) insbes.: a) dem Sinne nach unbestimmt, allgemein, pars quaestionum, Cic.: nomen, zu allgemein, Plin.: causae admodum vagae, Tac. – b) flüchtig, locker, iuventa, Mart. 2, 90, 1. – c) v. der Rede, α) ziel- und planlos, solutum quiddam sit (in oratione) nec vagum tamen, Cic. or. 77. – β) nach allen Seiten sich ergehend, vagum illud orationis genus, Cic. Brut. 119.

    lateinisch-deutsches > vagus

  • 20 unverheiratet

    unverheiratet, s. ehelos. – eine unv. Toch ter, fi lia virgo: Verheiratete und Unverheiratete (v. Frauensp.), matronae virginesque.

    deutsch-lateinisches > unverheiratet

См. также в других словарях:

  • Matronae — Relieve de terracota de las Matres, de Bibracte, ciudad de Aedui en la Galia. El término latino Matronae abarca con su significado el de otros dos: el de Matres ( madres [1] ) y el de Matrones ( matronas …   Wikipedia Español

  • Matronae —    From Celtic mythology, these are the divine mothers of the people. They were normally pictured as a triad, and often carried infants, cornucopia and baskets of fruit. Also called Matres …   The writer's dictionary of science fiction, fantasy, horror and mythology

  • Mairae matronae — Mairae matronae, in Inschriften auf Altären im Jülichschen genannte celtische Göttinnen; nach Ein. so v.w. Earzen, nach And. Feldgottheiten …   Pierer's Universal-Lexikon

  • SPELUNCA Matronae — Graece τὸ τῆς ματρώνης ςπήλαιον, nomen Synagogae Iudaeorum nobilis, cuius toties meminit Ioannes Chrysostomus in Orationib. contra Iudaeos et Ἰουδἄζοντας Christianos, habitis Antiochiae, sed et Homil. 3. in Epist. ad Titum. Fuit illa in loco… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MATRONA — Matronae …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • MATRONE — matronae …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • MATRO — matronae, Matronis …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • Gripswalder Matronensteine — Matronenstein Nr. 1 (Nachbildung, aufgestellt vor der Kapelle St. Pankratius in Ossum, nahe dem Fundort) Bei den Gripswalder Matronensteinen handelt es sich um ein Ensemble mehrere römische Votivsteine. die 1863 nahe Haus Gripswald auf dem Gebiet …   Deutsch Wikipedia

  • Keltische Gottheiten — ist der Sammelbegriff für Götter und Wesen der Keltischen Mythologien und Religionen, die innerhalb des Bereiches der keltischen Kultur (Celticum) von den Stämmen der Britischen Inseln, Galliens, den keltiberischen Völkern und den Ostkelten der… …   Deutsch Wikipedia

  • Liste der römischen vici in Niedergermanien — Die Liste der römischen vici in Niedergermanien benennt die bekannten römischen Siedlungen (vici) in Niedergermanien und unterscheidet hierbei die römischen Lagervorstädte (canabae legionis), vici an Straßen (an Verkehrsknotenpunkten), vici an… …   Deutsch Wikipedia

  • Matrae — Altar der Aufanischen Matronen in Bonn Eine Matrone (v. lat.: matrona = Frau vom Stand, Familienmutter, ehrbare Ehefrau, vornehme Dame, Herrin und Gebieterin sowie Anrede oder Beiname für die trinitäre Juno), selten auch „Matres“ oder „Matrae“… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»